Όταν ένας άνθρωπος φεύγει από τη ζωή, τα άτομα που τον διαδέχονται (είτε με διαθήκη είτε με εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή) καλούνται να διεκπεραιώσουν τα έως την ημέρα του θανάτου του τρέχοντα καθώς και τα μεταγενέστερα ανακύπτοντα ζητήματα. Για το σκοπό αυτό έρχονται σε επαφή και συναλλάσσονται με έναν μεγάλο αριθμό δημοσίων και ιδιωτικών φορέων και υπηρεσιών. Πολλές φορές κατά τις συναλλαγές τρίτων με τους κληρονόμους ενός προσώπου και προκειμένου να βεβαιωθούν οι τρίτοι (δημόσιες υπηρεσίες, τράπεζες κλπ.) για το αληθές πρόσωπο των κληρονόμων ζητούν από αυτούς να τους προσκομίσουν κληρονομητήριο. Για παράδειγμα μια δημόσια υπηρεσία για τη χορήγηση του εφάπαξ βοηθήματος στους κληρονόμους του αποβιώσαντος αιτούντος συνταξιούχου ή μια τράπεζα για το οριστικό κλείσιμο του λογαριασμού του αποβιώσαντος μοναδικού δικαιούχου και τη χορήγησ διαθήκη είτε με εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοη του υπολοίπου αυτού, χρηματικού ποσού, στους κληρονόμους είναι πιθανό να ζητήσουν από αυτούς κληρονομητήριο.
Το κληρονομητήριο είναι ένα πιστοποιητικό που εκδίδεται από τον Γραμματέα του Ειρηνοδικείου του τόπου κατοικίας του κληρονομούμενου αφού προηγουμένως έχει εκδοθεί η σχετική Δικαστική Απόφαση που αναγνωρίζει τους κληρονόμους και τα κληρονομικά τους μερίδια και αίρει κάθε αμφισβήτηση σχετική με την ταυτότητά τους (αρ. 1956 επ. Α.Κ.).
Το κληρονομητήριο μπορεί να ζητηθεί μετά από αίτηση τόσο ενός εκ των κληρονόμων όσο και με κοινή αίτηση του συνόλου των κληρονόμων του κληρονομούμενου. Ασφαλώς για να υποβάλει ο κληρονόμος τη σχετική αίτηση περί εκδόσεως κληρονομητηρίου δεν θα πρέπει να έχει αποποιηθεί το κληρονομικό του μερίδιο.
Για την έκδοση του κληρονομητηρίου ο αιτών πρέπει να προσκομίσει μια σειρά από νομιμοποιητικά δημόσια έγγραφα μεταξύ των οποίων: ληξιαρχική πράξη θανάτου του κληρονομούμενου, πιστοποιητικό πλησιέστερων συγγενών, πιστοποιητικό δημοσίευσης ή μη διαθήκης του αποβιώσαντος, πιστοποιητικό μη αποποίησης κληρονομιάς, πιστοποιητικό μη προσβολής του κληρονομικού δικαιώματος. Επιπλέον νομιμοποιητικά έγγραφα μπορεί να ζητηθούν από τη Γραμματεία του εκάστοτε Ειρηνοδικείου κατά περίπτωση. Εφόσον το Δικαστήριο θεωρήσει βάσιμη και αληθή την αίτηση διατάσσει με την εκδοθησόμενη απόφαση τη χορήγηση κληρονομητηρίου στον αιτούντα. Σε περίπτωση δε αμφισβήτησης από οποιονδήποτε τρίτο του περιεχομένου του κληρονομητηρίου η απόφαση που διατάσσει την παροχή κληρονομητηρίου δύναται να υποβληθεί σε έφεση, η οποία ασκείται σε προθεσμία είκοσι (20) ημερών από τη δημοσίευσή της (αρ. 824 παρ. 1 Κ.Πολ. Δ.). Είναι χαρακτηριστικό ότι η έφεση είναι το μοναδικό ένδικο μέσο που μπορεί να ασκηθεί σε βάρος της απόφασης που διατάσσει την χορήγηση κληρονομητηρίου. Δηλαδή δεν επιτρέπεται η άσκηση αναψηλάφησης, αναίρεσης ή τριτανακοπής.
