Η πρόσφατη τροποποίηση της νομοθεσίας περί συμφώνου συμβίωσης και συγκεκριμένα ο νόμος 4356/2015 επέκτεινε από την 24/12/2015 τη δυνατότητα σύναψης συμφώνου και μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών.
Με την επέκταση για πρώτη φορά του συμφώνου και στα ομόφυλα ζευγάρια αναγνωρίζονται οικογενειακοί δεσμοί μεταξύ των μερών, στα πλαίσια της ισότητας των πολιτών και του σεβασμού της διαφορετικότητας (άρθρα 2, 4παρ.1, 9 Συντάγματος), ενώ δίνεται έμφαση στο ευρωπαϊκά κατοχυρωμένο δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του προσώπου (άρθρο 8 ΕΣΔΑ) και στην απαγόρευση των διακρίσεων (άρθρο 14 ΕΣΔΑ, άρθρο 21 παρ. 1 Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.).
Ειδικότερα για τη σύσταση συμφώνου συμβίωσης απαιτείται η συμφωνία δύο ενηλίκων προσώπων ανεξαρτήτως του φύλου τους. Η συμφωνία καταρτίζεται με συμβολαιογραφική πράξη κατά την σύνταξη της οποίας οι υποψήφιοι συμβίοι πρέπει να παρίστανται αυτοπροσώπως. Το σύμφωνο συμβίωσης έχει ισχύ από την κατάθεση αντιγράφου της άνω πράξης στον ληξίαρχο του τόπου κατοικίας των συμβίων, όπου και η άνω πράξη καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο που τηρείται στο Ληξιαρχείο. (αρ. 1 Ν. 4356/2015).
Αυτονόητο είναι ότι δεν μπορεί να συναφθεί σύμφωνο σε περίπτωση που κάποιος εκ των ενδιαφερομένων έχει προηγουμένως συνάψει γάμο ή άλλο σύμφωνο συμβίωσης. Προβλέπεται δηλαδή και για το σύμφωνο το ισχύον στον ΑΚ κώλυμμα διγαμίας. Επιπλέον απαγορεύεται η σύναψη συμφώνου συμβίωσης μεταξύ συγγενών εξ αίματος σε ευθεία γραμμή απεριόριστα και εκ πλαγίου μέχρι και τον τέταρτο βαθμό καθώς και μεταξύ συγγενών εξ αγχιστείας σε ευθεία γραμμή απεριόριστα. Η απαγόρευση ισχύει και μεταξύ εκείνου που υιοθέτησε και αυτού που υιοθετήθηκε. (άρθρο 2 παρ. 2 Ν. 4356/2015).
Στο σύμφωνο ρυθμίζονται οι επιμέρους σχέσεις των μερών προσωπικές, περιουσιακές, οικογενειακές, κληρονομικές, οι οποίες θα πρέπει να διέπονται από τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης. Σε πολλές δε περιπτώσεις, σε περίπτωση που οι συμβίοι δεν ρυθμίσουν τις άνω σχέσεις διαφορετικά κατά τη σύναψη του συμφώνου, εφαρμόζεται αναλογικά η ισχύουσα νομοθεσία για τις σχέσεις των συζύγων από γάμο.
Με τη σύναψη του συμφώνου δεν μεταβάλλεται το επώνυμο του κάθε συμβίου. Μπορεί όμως ο ένας με τη συγκατάθεση του άλλου να χρησιμοποιεί ή να προσθέσει το επώνυμο του έτερου συμβίου στο δικό του στις σχέσεις του προς τρίτους. (αρ. 4 Ν. 4356/2015).
Η σύναψη συμφώνου συμβίωσης συνεπάγεται τη δημιουργία κοινής οικογενειακής μερίδας των συμβίων κατ' ανάλογη εφαρμογή των ληξιαρχικών και δημοτολογικών διατάξεων που ισχύουν στα παντρεμένα ζευγάρια.
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος λύσης του συμφώνου καθότι αυτό μπορεί να λυθεί εκτός από την περίπτωση αυτοπρόσωπης συμφωνίας των μερών ενώπιον συμβολαιογράφου και μονομερώς με συμβολαιογραφική δήλωση, αφού έχει προηγουμένως επιδοθεί με δικαστικό επιμελητή πρόσκληση για συναινετική λύση στο άλλο μέρος και έχουν παρέλθει τρεις μήνες από την επίδοση. Αν συναφθεί γάμος μεταξύ των μερών το σύμφωνο συμβίωσης αίρεται αυτοδικαίως. (άρθρο 7 Ν. 4356/2015).
